Người ta thường nói hiệu quả của việc lãnh đạo không nằm ở chỗ bạn làm gì, mà ở chỗ bạn là người thế nào. Thật ra điều này chỉ đúng một phần. Trong hoạt động lãnh đạo, việc bạn là ai rất quan trọng, và hiệu quả lãnh đạo cũng không thể tách rời với những gì bạn làm.
Điểm khởi đầu để trở thành người lãnh đạo có năng lực là bạn phải coi bản thân mình như một hình mẫu, một tấm gương, là người đề ra các chuẩn mực cho nhân viên tuân theo. Một trong những đức tính quan trọng nhất của người lãnh đạo là phải đặt ra những tiêu chuẩn cao về tính trách nhiệm trong lối ứng xử của bản thân. Có thể nói, bạn cần lãnh đạo nhân viên bằng việc làm gương, như thể có ai đó đang đi theo bạn, bí mật ghi chép và quan sát từng hành động của bạn để làm theo. Bạn sẽ dễ dàng trở thành người lãnh đạo nhờ thể hiện những tố chất lãnh đạo hơn là bắt ép nhân viên làm theo những mệnh lệnh của bạn. Thay vì cố gắng khiến người khác hành động theo yêu cầu của bạn, hãy tập trung tạo nên phong cách sống khiến người khác phải ngưỡng mộ và muốn noi gương bạn dù bạn không nói lời nào.
Trong kinh doanh, có rất nhiều loại quyền lực. Hai trong số đó là quyền lực nhân cách và quyền lực địa vị.
Quyền lực địa vị là quyền lực có được nhờ y vị trí của bạn trong tổ chức. Nếu bạn trở thành người quản lý công ty, bạn đương nhiên có những quyền hạn và đặc lợi nhất định gắn liền với chức vụ đó. Bạn sẽ có quyền lãnh đạo, cho dù người khác có thích điều đó hay không. Trong khi đó, quyền lực nhân cách là quyền lực bạn có nhờ nhân cách của bạn. Mỗi tổ chức đều có những cá nhân có ảnh hưởng lớn và được mọi người tôn trọng, dù vị trí của họ không cao. Đây là những người trở thành lãnh đạo nhờ phẩm chất, nhân cách và cá tính của họ.
Có năm phẩm chất một nhà lãnh đạo cần phải có. Đây là những phẩm chất bạn vốn đã có ít nhiều và có thể tiếp tục phát triển để trở nên nổi bật hơn những người khác trong một thời gian ngắn.
Thứ nhất là tầm nhìn. Đây là tố chất duy nhất và quan trọng nhất khiến cho nhà lãnh đạo trở nên khác biệt so với một nhân viên. Người lãnh đạo có tầm nhìn, còn nhân viên thì không. Người lãnh đạo phải có khả năng tách mình ra để có cái nhìn toàn cảnh, trong khi nhân viên bị vướng bận bởi những công việc thường ngày. Người lãnh đạo có khả năng dự đoán tương lai và nhìn rõ nhiều khả năng, còn nhân viên là người bị công việc trước mắt lôi cuốn đến không còn thời gian để nhìn nhận xa hơn về bản thân và hành động của mình.
George Bernard Shaw tóm tắt phẩm chất này của người lãnh đạo như sau: "Mọi người đều nhìn vào thực trạng và hỏi ‘Tại sao lại như vậy?’, còn tôi là nhìn vào những khả năng và hỏi ‘Tại sao không thể như vậy?’".
Một yếu tố quan trọng khác là khả năng chuyên môn. Giống như một vị tướng giỏi biết chọn một địa thế để dàn trận, người lãnh đạo giỏi phải chọn một lĩnh vực mà anh ta và những người khác sắp tham gia vào và phải trở thành chuyên gia trong lĩnh vực đó. Là lãnh đạo, bạn phải thật thành thạo trong việc bạn làm, phải là người giỏi nhất trong lĩnh vực của mình. Bạn phải có tầm nhìn xa trong việc phục vụ khách hàng. Và không chỉ thể hiện tài năng trong công việc của bạn, mà phải truyền cảm hứng cho người khác để họ làm theo.
Thứ hai và có lẽ là phẩm chất đáng kính trọng nhất của người lãnh đạo là lòng tự trọng. Tự trọng nghĩa là hoàn toàn trung thực trong tất cả những điều bạn nói, những việc bạn làm. Lòng tự trọng nâng đỡ các phẩm chất khác. Trong vai trò lãnh đạo, lòng tự trọng khiến cho bạn thừa nhận những khuyết điểm, nỗ lực để phát huy các thế mạnh và bổ sung những thiết sót của mình. Tự trọng nghĩa là bạn nói sự thật và chân thành trong mọi việc và mọi mối quan hệ. Tự trọng nghĩa là bạn thẳng thắn với mọi người, trong mọi tình huống và không chịu thỏa hiệp một khi bạn tin rằng mình đúng.
Thứ ba là lòng dũng cảm. Đây là phẩm chất quan trọng nhất tạo nên người lãnh đạo thực thụ. Phẩm chất này phải luôn hiện hữu trong lời nói và hành động của người lãnh đạo. Người lãnh đạo muốn đạt được thành công, hạnh phúc và có khả năng thúc đẩy người khác phát huy tối đa tài năng của họ thì không thể thiếu lòng dũng cảm.
Có thể nói, không quá phức tạp để xây dựng tầm nhìn cho bản thân, cho những người khác và sống tự trọng. Nhưng cần phải có lòng dũng cảm để theo đuổi tầm nhìn và lòng tự trọng của bạn. Bạn cũng biết rằng, khi bạn đặt ra mục tiêu lớn hay tiêu chuẩn cao cho mình, bạn sẽ gặp phải rất nhiều khó khăn, cản trở. Bạn sẽ bị lôi kéo phải từ bỏ tầm nhìn và nhân cách. Vì muốn người khác hợp tác, bạn sẽ dễ dàng từ bỏ những nguyên tắc của mình. Và đây là lúc bạn cần lòng dũng cảm.
Lòng dũng cảm kết hợp với lòng tự trọng là cơ sở của nhân cách. Biểu hiện thứ nhất của lòng dũng cảm là khả năng giữ vững các nguyên tắc, niềm tin và chỉ thay đổi khi bạn thấy thay đổi là đúng. Dũng cảm còn là khả năng đứng tách ra một cách tự tin, dấn thân vào những lĩnh vực mới mẻ và đối mặt với những nghi ngại, những mơ hồ khi bạn khởi nghiệp.
Hầu hết mọi người đều muốn được an nhàn. Có thể ví điều này như từ căn nhà ấm cúng mà bước ra ngoài trời lạnh lẽo. Một người bình thường khi thấy bên ngoài gió lộng sẽ nhanh chóng trở lại ngôi nhà của mình để được ấm áp. Người lãnh đạo thực sự không như vậy. Anh ta phải đủ dũng cảm để vượt lên những điều thông thường, để đối mặt với những thách thức dù không ai đảm bảo rằng anh sẽ thành công. Khả năng "dũng cảm đi tới những nơi chưa ai từng đặt chân tới" chính là điểm phân biệt giữa một người lãnh đạo thực thụ và một người bình thường. Bạn phải xây dựng được hình ảnh đó, nếu bạn muốn vượt lên những người bình thường. Hình ảnh này cũng sẽ tạo cảm hứng và động lực cho người khác để họ vượt qua những giới hạn của họ.
Alexander Đại Đế, Hoàng đế của , là một trong những nhà lãnh đạo vĩ đại nhất mọi thời đại. Ông trở thành hoàng đế lúc mới 19 tuổi sau khi cha ông, Hoàng đế Philip Đệ Nhị bị ám sát. Trong suốt 11 năm sau đó, ông đã chinh phục gần như toàn thế giới thời đó và lãnh đạo đội quân của mình chiến thắng rất nhiều đội quân hùng mạnh hơn.
Ngay cả khi nắm quyền lực tối cao, trở thành ông chủ của toàn thế giới và vị Hoàng đế vĩ đại nhất mọi thời đại Alexander vẫn tuốt kiếm ra trước mỗi trận đánh và dẫn đoàn quân tiến lên. Ông vẫn luôn lãnh đạo bằng cách làm gương cho người khác. Ông nhận thấy rằng không thể đòi hỏi các chiến binh xả thân, nếu bản thân ông không bằng hành động của mình chứng minh niềm tin tuyệt đối vào chiến thắng. Hình ảnh Alexander lao về phía trước đã động viên binh sĩ và biến họ trở thành đội quân bất khả chiến bại.
Thứ tư là tư duy hiện thực. Tư duy hiện thực là một hình thức trung thực về tinh thần. Người có tư duy hiện thực luôn nhìn thế giới như vốn có của nó, chứ không phải như ý muốn chủ quan của mình. Tư duy khách quan, thoát khỏi ảo giác là dấu hiệu của người lãnh đạo thực thụ. Những người có tư duy hiện thực không tin vào sự may mắn, không hi vọng vào phép màu, không mong thoát khỏi những nguyên tắc kinh doanh cơ bản, không ngồi yên chờ đợi thành quả và không hi vọng khó khăn sẽ tự chúng biến mất.
Người lãnh đạo có khả năng thúc đẩy nhân viên luôn nhìn mọi vật chính xác với bản chất của chúng và khuyến khích người khác làm tương tự. Bạn phải chấp nhận thực tế, dù thực tế có như thế nào. Bạn phải cư xử với mọi người một cách trung thực và nói với họ chính xác điều bạn cho là đúng. Điều này không có nghĩa lúc nào bạn cũng đúng, nhưng bạn sẽ luôn nói thật nhất có thể.
Thứ năm là tinh thần trách nhiệm. Đây có lẽ là phẩm chất khó duy trì nhất. Đối lập với trách nhiệm là bào chữa, biện minh, là đổ lỗi cho người khác và tỏ ra chán nản, tức giận, bất mãn với mọi người vì những gì họ làm hoặc không làm cho bạn.
Cuối cùng, bạn phải hành động. Bạn phải hiểu rằng sự chuẩn bị về tinh thần và nhân cách chỉ là để phục vụ cho hành động. Điều quan trọng là bạn phải hành động chứ không phải chỉ nói mà thôi. Biểu hiện của người lãnh đạo thực thụ là anh ta đi đầu trong hành động, anh ta sẵn sàng đi tiên phong. Anh ta phải làm gương cho người khác, phải làm những việc anh ta muốn người khác làm.
Bạn sẽ trở thành người lãnh đạo có khả năng thúc đẩy người khác, nếu bạn biết tự thúc đẩy mình. Và bạn thúc đẩy mình bằng cách nỗ lực để trở thành chuyên gia trong lĩnh vực của mình, tận tâm để làm tất cả những gì bạn có thể, cố gắng hết sức để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Bạn tạo động lực cho chính mình và những người khác còn bằng việc luôn tìm cách giúp đỡ người khác sống tốt hơn và đạt được mục tiêu của họ. Bạn sẽ trở thành người lãnh đạo như vậy nhờ việc người khác tôn trọng và muốn giúp đỡ bạn.
(Lược dịch từ Principles of Success)
(Còn tiếp)